Pa’s stem uit het dodenrijk

Vandaag is Pa’s dag. Mijn vader Paul werd 96 jaar geleden geboren. Hij was enig kind, stierf in 1978 en liet vijf jongens met hun (stief)moeder achter. Ik zoek 41 jaar later naar zijn stem.

Ergens op zolder ligt namelijk een cassettebandje. Daarop staat geschreven: Pa trompet. Een opname van pa die trompet speelt. Ook zingt-ie tussendoor. Nou ja, zingen; hij neuriet mee met de jazz. Beetje scatten, zoals zijn grote idool Louis Armstrong op magistrale wijze deed. Pa kon er weinig van.

Als ik op school zat, pakte hij mijn trompet en leerde zichzelf spelen. Toeteren in de breedste zin van het woord. Ik herinner me dat-ie ook daar weinig van kon. Pa speelde vooral hard, gebruikte veel te veel lucht en speeksel. Maar tof vond ik het wel. Dat had die ouwe toch maar mooi geflikt.

Ik moest doodernstige muziekoefeningen instuderen voor harmonieorkest Asterius in Oisterwijk, terwijl hij zich op de overloop lekker kon uitleven met Satchmo (Armstrong), The King of Swing (Benny Goodman) en Glenn Miller. Ouwe knakkers op vinyl met wie mijn pa bevlogen meespeelde.

Het bewijs staat op dat cassettebandje, en ik kan het niet vinden. Verdomme – Sorry, Jezus, het is ook jouw dag vandaag. Ik wil mijn pa via zijn stem en embouchure efkes tot leven wekken. Ergens tussen de zooi van kerstspullen, dagboeken, persaccreditaties (NBA All Star Game, yessir) en gedateerde belastingaangiftes ligt hij begraven.

Jarenlang heeft het cassettebandje geduldig in mijn bureaulade liggen wachten. Ik nam het mee naar New York, Washington DC en Londen. Nooit durfde ik het af te spelen. Ik weet niet precies waarom. Het voelde wellicht een beetje luguber. Pa’s stem uit het dodenrijk, zo leek het. Het was er nooit een goed moment voor.

Kortom, ik schoof het voor me uit. Tot ik rond Pasen van 2006 met mijn oudste zoon, toen 9 jaar oud, op weg was naar Nederland. We reden op de rondweg van Antwerpen, en ik schoof het bandje in de cassettespeler. “Moet je luisteren”, zei ik. Gespannen keken we naar het dashboard. Een seconde geruis, en toen liep het bandje vast. De hemel zweeg.

De cassette verdween weer in mijn jaszak, en later in een doos op zolder. Daar staat die dus ergens, en ik krijg ‘m maar niet boven water. Wat had ik graag vandaag zijn stem gehoord. Hij was 55 jaar oud toen hij stierf, ik ben nu 54. Klinken onze stemmen hetzelfde? Speel ik nu zelf net zo belabberd de trompet?

De zoektocht gaat verder, dus dit verhaal wordt op een dag vervolgd. In ieder geval heb ik vandaag even aan je gedacht, pa Paul. Wie weet ben je nu wel aan het jammen met Louis, Benny, Glenn en met Jesus Christ, Super Star in het achtergrondkoortje. Je doet vast niet voor ze onder. Take it away!

Tim.Overdiek@gmail.com / 06 23 27 55 34

Man, berg je voor Sunny!

Ik bewonder Sunny Bergman. In die admiratie zit ook veel ergernis verborgen. Aan haar, maar nog meer aan mezelf. Omdat zij de vinger legt op de zere plek, waar ik telkens de onmiddellijke aanvechting heb om haar beschuldigende hand van me af te slaan.

Ja, Sunny is soms best irritant. In de documentaire Man Made (hier terug te zien) schetst ze naar eigen zeggen een vriendelijk beeld van de hedendaagse man. “Een lieve documentaire, terwijl ik ook wel boosheid naar de man als maatschappelijk construct heb”, zegt ze op de VPRO-site. Zoiets irriteert mij dan.

Wees toch eens niet zo boos, ben ik dan geneigd te zeggen. “Wordt het niet eens tijd dat je als man verandert”, werpt ze een stel mannen op het voetbalveld voor de voeten. Die staan dan wat schaapachtig te kijken. Uh. Hoezo dan? Wij zijn nu eenmaal wat agressief, dat zit in ons, legt zo’n man in de kleedkamer uit.

Haar eigen man David heeft engelengeduld. Hij laat zich filmen door Sunny terwijl hij de was ophangt. Maar in de keuken verzet hij zich om te gaan afwassen als haar vragen doorgaan. Nee, lieve vrouw, zoiets geeft van mij een verkeerd beeld, zegt David. Dat tast mijn mannelijkheid aan. Go David, riep ik vanaf de bank.

Mansplaining, seksisme, discriminatie, machtsspelletjes; ja, we zijn allemaal schuldig aan de ongelijkheid tussen man en vrouw. Fout, fout, fout. Het is de hoogste tijd dat er absolute gelijkwaardigheid in de maatschappij ontstaat. Vrouwen vechten al decennia voor hun goede zaak. Veel mannen houden hun zaakjes liever zoals het was.

Eens, Sunny. De man moet veranderen. Maar van onze mannelijkheid blijf je af, Sunny.

De buurman is mijn grote held uit Man Made. Ja, zegt hij onomwonden, “ik huil regelmatig. Vind ik helemaal niet erg, want dat lucht best op.” En later, als hij van zijn dikke BMW-motor afstapt en met een biertje in de voortuin zit: “Jij zet me altijd neer als witte, machtige man die verder niks zinnigs te melden heeft omdat-ie nooit aan iemand verantwoording hoeft af te leggen. Maar dat voel ik zelf helemaal niet zo. Dat is ook niet zo… Sunny.”

Buurman trekt zijn mannelijke zwaard. “Als jij een hele sterke en onredelijke mening uit…”

Sunny: “Wat? Ik? Dat doe ik nooit.”

Gelach aan tafel. Buurman: “Ja, dan raak ik ook in een soort van paniek. Dan heb ik ook een behoefte aan controle.”

Sunny: “Maar waarom raak jij in paniek van mij?”

Buurman: “Omdat jij zo onredelijk bent. En niet realistisch in heel veel dingen. Jij denkt ook wel heel erg met je gevoel, hè. Of met je emotie.”

Sunny: “Dat vind ik een beetje een seksistische opmerking.”

Buurman: “Is dat zo?”

Waar Sunny met haar vriendinnen vaak meteen over gevoelens praat, hebben mannen (zacht uitgedrukt) daar niet altijd behoefte aan. We drinken een biertje, gaan het liefst iets doen met elkaar en schuwen daarbij het fysieke niet. Tussen de slokken bier door, als we even zitten uit te blazen, dan komt heus wel de emotie naar boven. Niet per se in woorden, wel in zo’n mannelijke grijns of klap op de schouder.

Weet je, Sunny, wij mannen zijn best onmachtig. Veel van ons hebben van onze vaders nooit geleerd om kwetsbaar te zijn. Dat laat je ook prachtig zien in je documentaire. Voorbeelden te over, en elke man moet naar Man Made kijken om daarna voor de spiegel te gaan staan. Voor Sunny kun je je als man misschien bergen, maar het is anno 2019 ook de hoogste tijd dat je als man niet wegduikt voor je gevoel.

Inderdaad, Sunny, dat moet anders. Niet omdat jij het zegt, wel omdat wij daar diep in ons best naar verlangen. Met de vinger wijzen werkt averechts. Laten we elkaar, om te beginnen, een handje helpen. Naast elkaar, niet tegenover elkaar. Vrouwen hebben de mannen nodig, mannen de vrouwen. En misschien nog wel belangrijker, mannen hebben mannen daarbij nodig.

Tim.Overdiek@gmail.com / 06 23 27 55 34