Op zoek naar mijn vader Paul, de dwangarbeider

Sep 21,2020 19 Comments By

Een foto met wel duizend vragen. Mijn vader Paul Overdiek in een groep van zestien mannen. Keurig gekleed, lachend. Achter die façade van ogenschijnlijke zorgeloosheid toont een hek de werkelijkheid: Paul is dwangarbeider in een Duits kamp.

Ik weet niks. Hooguit flarden van die tijd, ergens in de jaren veertig. Essen is weleens genoemd door mijn broers. Twee jaar zou hij er hebben gezeten. Hij was opgesloten geweest in een bunker waar hij niet rechtop kon staan. Dat trauma zag je soms terug in zijn angst bij het naderen van de Duitse grens. Praten erover deed hij niet.

Ik wil er nu alles over weten. Hoe was het daar? Wat moest hij doen? Wie waren die andere mannen, jongens vaak nog. Mijn vader Paul was een jaar of twintig, de leeftijd van mijn jongens nu. Hoe is hij vertrokken van Oisterwijk naar Duitsland? Hoe is hij teruggekeerd? Had hij zich verzet? Of was hij zonder verzet die kant opgegaan?

Waar te beginnen? Er is slechts een handjevol mensen die me nog wat over hem en die tijd kunnen vertellen. Een achterneef, mijn moeder, oudere broers. Meer niet. Tenzij ik erachter kom wie zijn kampgenoten waren. Leeft er nog iemand? Mijn vader stierf in 1978, en met hem al die verhalen. Er was een vriend, Gust van Hest uit Tilburg.

Ik ga de komende tijd op zoek naar het verhaal van Paul, de dwangarbeider. Nieuwsgierig ben ik naar de man uit de oorlogsjaren. En met hem naar de verhalen van lotgenoten van de Arbeitseinsatz. Veel aandacht is er in Nederland voor verzetsstrijders, slachtoffers van vernietigingskampen en jappenkampen, NSB-kinderen. Dwangarbeiders lijken een vergeten groep.

Ik heb hulp nodig. Dus doe ik een beroep op jullie. Waar moet ik beginnen? Wat zijn handige lijntjes voor mijn onderzoek? Wie heeft gouden tips? Nog beter, wie herkent de mannen op deze foto? Geen idee wat het oplevert, maar ik ga de puzzelstukjes verzamelen, erover schrijven, een podcast maken misschien, en wie weet vloeit er een boek uit voort.

Tips? Laat ze hieronder achter, of stuur me een mail: tim.overdiek@gmail.com

Comments

brouwer | Sep 21,2020

Mijn vader was dwangarbeider in Duitseland in Berlijn en is nog steeds vermist.

AJGM Brouwer

timoverdiek | Sep 21,2020

Jeetje, dat is tragisch. Het niet weten. Dank voor je reactie.
- Caro Nieuwenhuis | Oct 11,2020
  
  Hoi Tim,
  Mijn vader was dwangarbeider. Eerst in kamp Ommen en daarna vervoerd naar Berlijn. Veel is er over geschreven. Ook lotgenoten zoals oud diplomaat Maarten Mourik Brandenburgs Requiem. Mijn vader schreef dagboekjes. We kunnen bellen en praten.
  Ben oud collega van Mariette de Bruin en Goede vriendin van Eric van der List
  - Tim Overdiek | Oct 11,2020
    
    Dank voor het delen, Caro. Ben benieuwd naar je verhalen. Kom bij je terug. Eerst het verhaal van mijn vader ontdekken.

Ingrid Timmermans | Sep 21,2020

Mijn vader was dwangarbeider in Hannover bij de Continental. Kwam ook met dik trauma terug. Hij zag eruit als ‘een wilde’ hoorde ik van een nog levende tante. Ik ben ook steeds nieuwsgieriger naar hoe hij zich daar voelde. En moet het hebben van indrukken van levende tantes en zijn jongste broer. Ik heb geen tip over welke instantie je kunt benaderen. Maar je zou de plaatselijke kranten van die periode door kunnen spitten. Oisterwijk was in de oorlogsjaren ook nog niet zo groot toch. Misschien staat er iets vermeld over de jongens die moesten gaan. Zat hij bij een biljartclub, bij een koor? Hoe was Oisterwijk in die tijd. Op naar het archief daar zou ik zeggen Tim! Succes en ik ben erg benieuwd naar je zoektocht.

timoverdiek | Sep 21,2020

Dank je, Ingrid, voor het delen van jouw vaders verhaal. Ik heb wat lijntjes uitstaan. Dit is niet binnen een paar weken uitgezocht.

Ellen van der Waerden | Sep 21,2020

Beste Tim, kijk op https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/tweede-wereldoorlog-dwangarbeid, wellicht is dat behulpzaam. Groet, Ellen van der Waerden

Tim Overdiek | Sep 21,2020

Dank, Ellen. zeker behulpzaam. Het begin van een zoektocht in een hele grote hooiberg.

Charlotte van Kampen | Sep 23,2020

Beste Tim,

Het beste advies dat ik je kan geven is waarschijnlijk een aanvraag doen bij de Arolsen Archives. Mijn oudoom was tijdens de oorlog dwangarbeider in Frankfurt Am Main en is later in Bermuthshain (per ongeluk) dood geschoten door de geallieerden. De Arolsen archieven hebben mij verschillende documenten kunnen bezorgen, zoals een verslag van het ongeluk. Reken wel op een wachttijd van +- een jaar, maar het is het absoluut waard. Uit ervaring weet ik dat wanneer je eenmaal de documenten krijgt, ze later ook online komen op hun website.
Succes!

Tim Overdiek | Sep 23,2020

Mooie tip, Charlotte. Veel dank.
Wat een tragisch verhaal over je oudoom.
Dank voor het delen.
Tim

Corine Jansen | Sep 25,2020

Dag Tim,

Via ‘My Heritage’ in contact gekomen met een persoon wiens vader net als mijn beide ooms dwangarbeid had verricht in Duitsland. Hij had ook foto’s. Wellicht nog een kanaal om meer te weten te komen. Succes!

Tim Overdiek | Sep 26,2020

Goeie tip, Corine. Ik ga ‘s kijken. Dank!

Marijke Jonker-Schouten | Oct 3,2020

Neem eens contact op met Els Leijs, familiedetective. Ze heeft een website. Familiezoeken.nl. Els heeft jarenlange ervaring, werkt ook voor programma’s als Spoorloos. Zij kan je wellicht tips geven.
Je mag mijn naam noemen, ik heb met haar gewerkt. Succes Tim!

Tim Overdiek | Oct 4,2020

Goeie tip, dank. Mocht het nodig zijn, ga ik contact leggen. Eerst even zelf speuren.

Eric | Oct 18,2020

Misschien wel honderd van dit soort onderzoeken verricht afgelopen 30 jaar.
Daarom een blog gemaakt met de belangrijkste bronnen https://erichennekam.blogspot.com/2015/05/was-mijn-familie-fout-in-de-tweede.html Kun je zelf aan de slag. Su6.

Tim Overdiek | Oct 18,2020

Ik ga aan de slag. Dank, Eric!

Gerard van den Berg | Oct 20,2020

Dag Tim,

Kippenvel bij het lezen van jouw berichten over het verhaal van jouw vader. Bizar dat dit nu tot mij komt, terwijl zowel mijn vader je boek ‘Als de man verliest aan het lezen zijn’ en binnenkort op basis daarvan met elkaar in gesprek willen gaan over verleden, heden en toekomst. In dit verhaal speelt ook het verhaal van mijn opa een grote rol, die in oorlog als dwangarbeider in Hamburg verbleef. Hierover werd gezwegen, maar na een lange zoektocht in archieven wist ik drie adressen op te duikelen waar hij in de oorlog heeft gebleven. December 2019 reisde ik samen met mijn vader langs deze plekken. Een zeer bijzondere ervaring. Voor mij de aftrap om te werken aan een podcast over het leven van mijn opa, maar ook over de verhalen van zijn lotgenoten. Het staat nog in de kinderschoenen en eerlijk gezegd vind ik het ook heel spannend… Maar het gaat er zeker komen. Bijzonder dat jouw verhaal op deze wijze op mijn pad komt!

Tim Overdiek | Oct 20,2020

Wow, wat een verhaal, Gerard. Dank voor het delen. Voor jou komt daarmee van alles bij elkaar. Je opa, je vader en jezelf, naar verleden, heden en toekomst. Ik ben heel benieuwd naar je bevindingen. Laten we contact houden. Ik wens je een mooi gesprek met je vader nav ons boek.

Alain Raap | Nov 17,2020

Heb je al wat meer informatie gevonden Tim? Ik kwam deze lijst met Overdieks tegen maar weet niet of een van hen je vader is?

https://collections.arolsen-archives.org/en/search/?s=overdiek

Heb je meer informatie al over welk kamp en welke periode hij daar gezeten heeft? Ik heb van mijn opa in Bad Arolsen de eerste belangrijke informatie gevonden in welke kampen hij had gewerkt. Allemaal vastgelegd in de archieven daar.

Misschien dat je bij het NIOD ook nog in de archieven wat kunt vinden?

https://www.niod.nl/nl/vraag-en-antwoord/heeft-het-niod-informatie-over-nazikampen-en-gevangenissen

Hier kun je nog een verzoek om informatie doen in het Bad Arolsen archief:

https://arolsen-archives.org/en/search-explore/inquiries/submit-inquiry/