Een keihard gesprek van man tot man

Hey man, ja jij! Kom eens hier. Juist ja, voor de grote spiegel. Kijk goed naar jezelf. En kijk mij, jouw spiegelbeeld, recht in de ogen. Tijd voor een eerlijk gesprek onder vier ogen. Jij en ik gaan eens even met de billen bloot, letterlijk en figuurlijk, over jouw mannelijke potentie én jouw slapheid. Noem het een functioneringsgesprek over ons lichaam en onze geest, met als intentie om er sterker en oprechter uit te komen.

Bittere noodzaak anno 2024, nietwaar, met een MeTootijdperk dat nog lang niet achter ons ligt? Met een soms voelbare vijandigheid tussen man en vrouw, waarbij onze kloten op het hakblok worden gelegd. Ja, wij mannen hebben achterom te kijken en onze fouten te onderkennen. Maar mannen en vrouwen hebben samen vooruit te bewegen. Dat begint met een goudeerlijke zelfreflectie om jou, man, met wat rake tips te kunnen verbeteren.

Klaar? Nee, liever niet, dat begrijp ik. Ik zie twijfel en schrik in je ogen, zorgvuldig verstopt achter die zogenaamd zelfverzekerde blik waarmee je doorgaans de wereld in kijkt. Maar ik weet beter, ik ken je als geen ander. Dus ontspan, mooie man die je ook bent. Sta jezelf toe om verder te kijken dan mij, jouw spiegelbeeld, zodat je op een gezondere manier je masculiene kracht kunt gaan inzetten. Vanbinnen en vanbuiten.

Scan eerst maar vluchtig dat lichaam van jou, van ons. Valt zeker niet tegen, toch? Best oké voor je leeftijd. Ja, wat uitdunnend haar, komt met de leeftijd. Net als dat tikkeltje vet rond ons middel. Je hoeft voor mij ons buikje niet in te houden, kerel. Ons geslacht, ja hoor, natuurlijk zakt je blik meteen naar beneden, als een soort automatisme, hoe het daar hangt, maar daar komen we straks uitgebreid op terug. Kijk eerst omhoog, kijk mij aan.

Alweer vijftigplus jaren banjer ik met jou mee door de wereld, soms rennend, dan weer slenterend, vaker kordaat lopend, af en toe schichtig sluipend. Maar amper stilstaand, om eens rustig en oprecht om je heen te zien. Meestal in beweging, omdat je als jongetje hebt geleerd van je omgeving om in actie te komen, om zaken aan te pakken, om beter te zijn, om je te meten, om oplossingen te verzinnen, bij voorkeur alleen en zonder hulp van anderen. Mannen zoals wij hebben ook last van het vervloekte patriarchaat, dat krampachtig vasthoudt aan oude patronen.

Ik, jouw spiegelbeeld, ben hier om te helpen, om samen te werken. Je bent heus niet de enige die worstelt, ook al voelt het als man soms zo verdomd alleen. Dus kijk hoe ik naar je terugkijk, met ogen die pogen te verzachten. Waarom altijd die priemende blik, waarmee je uitstraalt dat je overal een antwoord op hebt? Alles gebeurt altijd in die hersenpan van je, in jouw spreekwoordelijke hoofdkantoor, waar louter wordt gedacht en bedacht. Waar het antwoord kennelijk klaarligt voor alles, ook voor zaken die niets met de ratio te maken hebben. Als ik je vraag wat je voelt, zie ik je al denken. Stop daarmee. Voel.

Daarvoor dalen we stapsgewijs af naar je hart. Ga maar mee naar de plek waar veel valt te winnen. En nu niet gaan tegensputteren, want ik zie je mond al meteen een eigenwijze beweging maken om me te onderbreken, die eeuwige aanvechting om te gaan uitleggen hoe het werkelijk zou zitten, om als vanzelf te gaan oreren. Je bent simpelweg bang voor je eigen kwetsbaarheid, dat je een keer misschien iets niet weet.

1. Tip nummer één: luister naar de ander, hoor werkelijk wat zij (of hij) zegt. Neem de tijd. Stel bij voorkeur een vraag, en ga vooral niet corrigeren, niet invullen en niet interpreteren. Mansplainen doe je veel vaker dan je denkt. Knoop dat in je oren.

2. Draai je nu eens om en kijk achter je. Zie hoe ik naar jou kijk. Zie je hoe strak onze schouders staan? Het valt mij elke keer weer op als je me bestudeert in de spiegel. Tuurlijk, jouw verwoede pogingen om op onze leeftijd een sportief postuur te behouden (of te herstellen) zijn ronduit bewonderenswaardig (en een beetje lachwekkend). Het gaat mij om de kennelijke last die je bij je draagt, die je echt niet hoeft te verbergen, ook niet voor mij. Onzichtbaar voor de buitenwereld, en daarmee zo pijnlijk voelbaar voor jou (en mij). Zo onnodig vooral. Tip twee: voer een open gesprek met een goede vriend, met een betrouwbare collega, over de zwaarte die je soms voelt in je leven of op je werk. Merk vervolgens hoe de verkramping omvormt tot ontspanning.

3. Dat vraagt, daar komt-ie, om het openen van ons hart. Niet praten, niet denken, niets doen, niet in de actie omwille van de actie, niet oplossen voordat er een probleem is. Tip drie: neem tijd om in de stille cadans van je hartslag te ervaren wat iets met je doet. Om in de serene leegte van het nu simpelweg te ondergaan wat zich aandient, hoe oncomfortabel dat misschien ook is. Leer te verduren, te vertrouwen op de helende kracht van leven in het moment.

Ik ben bij je, en samen hoeven we niks anders dan ons gevoel welkom te heten, zonder er iets mee te moeten doen. Hier kun je trouwens workshops voor volgen, vriend, mocht je er niks van snappen. Probeer het eerst maar veilig met mij, je spiegelbeeld. Leg je hand maar op je hart, ik doe iedere keer trouw en op exact dezelfde wijze met je mee.

4. Over die hand gesproken, die telt vijf vingers. Je andere hand als het goed is ook. Tien vingers, tien letters: ­lhbtiqapc+. Even een tussendoortje, ken jij alle afkortingen? Vast niet. Hier zijn ze op volgorde. Lesbisch. Homoseksueel. Biseksueel. Transgender. Intersekse. Queer. Aseksueel. Panseksueel. Cisgender. En het plusje staat voor alle andere varianten die zich in deze fluïde tijd aandienen. Tip vier: leer ze uit je hoofd, zoek uit wat ze betekenen en vraag je af of je hiervan iemand kent uit je kennissenkring. Je krijgt er geen medaille voor, maar anno 2024 ben je een knappe vent als je met behulp van deze kennis groter begrip en ruimere tolerantie voor onze veranderde maatschappij gaat opbrengen.

En dan nu eindelijk jouw seksualiteit. Kijk me aan, man, recht in mijn ogen, en laat onze blik langzaam afzakken. Uit je kop, langs de keel, via het hart door de maagstreek en onderbuik richting ons geslacht. Hier nemen jij en ik even de tijd. Hoe voelt het hier? Hoe vertrouwd? Hoe spannend? Hoe machtig? Hoe kwetsbaar? Hoe goed, hoe fout? Dit is de plek waar het zo vreselijk verkeerd kan lopen. Hier ontstaat soms het grote misverstand tussen man en vrouw, het afdwalen zonder toestemming, het onzekere handelen, de kans op afwijzing en geestelijke castratie, de potentiële route naar grensoverschrijdend gedrag doordat menig man zijn seksuele energie niet kent en daardoor niet weet te beheren.

5. Geef me een eerlijk antwoord, tegen jouw spiegelbeeld valt niet te liegen. Goeie kans dat het hart nu in de keel klopt. Denk terug. Waar en wanneer, bij wie en op welke manier ben jij als man ooit eens niet oké geweest? Verkrachting, aanranding, intimidatie, onveiligheid, aandringen, manipulatie, onbetamelijke lustgedachten en seksistische grappen of opmerkingen horen allemaal thuis in de categorie toxic masculinity, oftewel ontoelaatbaar mannelijk machtsmisbruik. Misschien ben jij ook wel niet vrij van zonden. Dus tip vijf: noem voor jezelf de naam van een vrouw bij wie je niet oké was. Leg contact met haar, check of het klopt en, zo ja, zeg oprecht sorry.

6. Zonder actiepunt vijf heeft tip zes geen zin: ontdek je ware seksuele kracht, je gezonde masculiene energie (in kleedkamertaal: ken je pik, lamlul). Dit vraagt om een nieuwe aanvliegroute om je als kwetsbare man tot een romantische partner te verhouden. Het begint met zorg dragen voor je eigen seksualiteit. Ken je lichaam, ken je verlangens en behoeftes. Geniet van jezelf, verbind je met elkaar. En, in de naam van Eros en Thanatos, wees open en eerlijk met elkaar. Bespreek de grenzen en de wensen, en respecteer die kaders. Wees niet doelgericht als je intiem wordt met de ander. Dat is consent in de meest betrouwbare vorm. Dat vraagt om wederzijdse eerlijkheid. Mannen en vrouwen hebben met en van elkaar te leren, zoals mannen ook mannen moeten durven corrigeren. Seksualiteit begint met communicatie, precies zoals jij en ik nu samen staan te reflecteren.

7. Ik zie trouwens dat je staat te trillen op je benen. We zijn er bijna, want die knikkende knieën en gammele enkels zijn het bewijs dat de realiteit tot je doordringt. Ik nodig je uit voor tip zeven: ontwikkel je persoonlijke drie-eenheid. Hoofd, hart, bekken hebben met elkaar in balans te zijn. Sluit je ogen, leg de rechterhand op je hart en de linker op je geslacht. Adem rustig. Voel je seksuele energie tussen de benen, doorleef je gevoelens in het hart en check de oprechtheid in het hoofd.

Daarmee kom je uit bij je diepere life purpose. Alles komt samen. Wees dienend, niet pleasend. Wees leidend, niet dwingend. Ben nederig, niet schijterig. Wees eerlijk, vooral naar jezelf. Ervaar de innerlijke verbinding. Voel je kracht, voel je ontspanning. Open je ogen en kijk mij en jezelf aan. Je bent die man. Die verbeterde man.

(Dit essay verscheen op 28 september 2024 in de Stijlgids van FD Persoonlijk. Nieuwsgierig naar meer? Tim.Overdiek@gmail.com)