Mijn hond is dood, wie troost mij nu?

Elsa’s wandelriem ligt nog steeds achter in de auto, en daar blijft-ie ook. Onze hond is nu meer dan een jaar dood, maar de tastbare herinnering aan de vele wandelingen is niet langer pijnlijk. Wel vrolijk makend. Noem het een rouwritueeltje.

Ik moest eraan denken bij het lezen van Dan neem je toch gewoon een nieuwe, het boek van Antoinnette Scheulderman over de liefde voor haar overleden Bubbels. Negen maanden duurde het voordat de binnenkant van haar auto waste. De afdruk van Bubbels’ natte neuzen zou immers verdwijnen. Weer een stukje extra dood.

Rouwen om een dier is geen vraag. Het is een simpel gegeven. Ook om je gestorven huisdier mag, nee moet je rouwen. Zeker als de hond, de kat, de vogel of de gekko een wezenlijk onderdeel was van je gezin, of als het je belangrijkste partner was in je alleenstaande mensenleven. Met het doorleven van Fido’s dood erken je ook het leven.

Antoinnette heeft heel lang vreselijk veel verdriet gehad. Zeker, ze is op een geweldige manier opgevangen door haar vrienden die een herdenkingsbijeenkomst voor Bubbels organiseerden. Maar het snelle onbegrip van de kring daarbuiten voelde als een oorveeg voor iemand die zo zichtbaar leed onder het verlies.

De tip om ‘gewoon een nieuwe te nemen’ voelde als ontkenning van de pijn die er kennelijk niet mocht zijn. Onmenselijke pijn, misschien was dat het wel. Maar dat maakt iemand juist doodgewoon een mens. Gradaties in de rouw bestaan niet, weet ik uit ervaring. Het overlijden van mijn vrouw versus de dood van onze hond? Let’s not go there.

Maar vast staat wel dat voor elke vertrokken geliefde (door dood, scheiding of vermissing) een rouwproces moet worden doorlopen. Vooral als je, zoals Antoinnette, acht jaar lief en leed hebt gedeeld met haar ruwharige teckel die zo ontroerend zichzelf staat te zijn op het omslag van haar lijvige boek. Hierin fascinerende gesprekken over de liefde voor (overleden) dieren en tips voor rouwenden en hun omgeving.

Ook biedt het boek praktische handvatten. Een paar mooie:

• Onderzoek toont aan dat 80 procent van de kinderen met hun problemen naar hun huisdier toegaan.
• Tijdens de eerste week na de euthanasie van een huisdier kampt 21 procent van de eigenaren met schuldgevoelens.
• Het gevoel het overleden dier nog te horen of zien, ondanks het besef dat dat niet meer kan, is een normaal onderdeel van het rouwproces.
• Herstel begint wanneer de gedachten aan je dier van de voorgrond naar de achtergrond verdwijnen en je aan het dier kunt denken zonder pijn. Al blijven er natuurlijk momenten waarop het verdriet weer opspeelt.
• Dat het verdriet ‘verwerkt’ is, betekent niet dat je het dier vergeten moet zijn of niet meer mag missen. Het betekent wel dat je je erbij hebt neergelegd dat het dier niet meer bij je is, en dat je je emoties in de hand hebt als het over het dier gaat.

Bij de presentatie van Dat neem je toch gewoon een nieuwe schoot Antoinnette even vol toen ze over Bubbels sprak. Gelukkig maar, dacht ik. Aan haar voeten lag Dizzy, inderdaad een nieuwe hond. En niet de nieuwe Bubbels, zoals Matthijs van Nieuwkerk zo onnozel zei in De Wereld Draait Door. Het was een perfect voorbeeld hoe het grote misverstand in de mensenwereld regeert. Ja, ook om je dier wordt gerouwd. De een wat meer of minder dan de ander. Net als bij de mens.

Het boek staat bij mij op de plank met rouwliteratuur. Voor Antoinnette was het helend, zo proef ik op iedere pagina. Schrijven werd zelfgekozen therapie. Haar complexe rouw (vast komen zitten in je eigen verdriet) is beetje bij beetje, gesprek na gesprek, woord voor woord ontrafeld en omgevormd (zingeving!) tot een liefdesbetuiging aan iedere hond die ooit een natte neus tegen het autoraam plakte.

Er komt heus een dag dat ik Elsa’s wandelriem in de vuilnisbak kieper. Want mocht ik ooit een nieuwe nemen, dan krijgt hij of zij een eigen halsband. Er was maar één Elsa. En ik mis haar.

Lees hier hoe we de dood van Elsa beleefden: Nieuw verlies maakt oud verlies wakker.